Dağlı Kuyluca (Kuyluç) Mağarası

Kastamonu’nun Cide ilçesine bağlı Dağlı köyü yakınlarında bulunan Dağlı Kuyluca Mağarası, halk arasında “Kuyluç” ya da “Dağlı Kuyucu” adıyla da bilinir. Bu mağara, Türkiye’nin ağzı en geniş dikey mağarası unvanına sahiptir. Girişi yaklaşık 100 metre genişliğinde olup, iç yapısı ve hidrolojik özellikleriyle hem bilimsel hem de turistik açıdan dikkat çeker. 1990’lı yılların başında keşfedilmiş ve 1994 yılında Atlas dergisine kapak olarak Türkiye gündemine taşınmıştır.

Konum ve Ulaşım

Mağara, Cide ile Şenpazar ilçeleri sınırında, Şehriban Çayı’na 3 km, Devrekani Çayı’na ise 4 km mesafededir. Bu konum, mağaranın hem Cide hem de Şenpazar idari kayıtlarında geçmesine neden olmuştur. Cide ilçe merkezine yaklaşık 30 kilometre uzaklıktadır. Ulaşım, Cide–Kastamonu karayolundan Şenköy istikametine sapılarak sağlanır. Yolun son bölümleri stabilize ve ormanlık patikalarla devam eder; özellikle yağışlı dönemlerde kayganlık ve ulaşım zorlukları yaşanabilir.

Jeolojik Özellikler

Dağlı Kuyluca, dikey şaft tipi bir mağaradır. Girişi neredeyse silindirik biçimde aşağıya doğru uzanır. Mağara, karstik aşınma ve çökme süreçleri ile şekillenmiştir. Giriş kısmında iki akarsu birleşerek “cadı kazanı” olarak bilinen girdaplar oluşturur. Bu birleşim sonrasında akarsu tek kolla mağara içine ilerler. Karadeniz’in bol yağışlı iklimi, bu akışın yıl boyunca değişkenlik göstermesine neden olur.

Yerel kaynaklara göre mağaranın şu an yaklaşık 400 metre derinliğe kadar inilebildiği ifade edilmektedir. Bu veri bilimsel ölçümlerle tam olarak doğrulanmamış olsa da, Karadeniz Bölgesi’nin en derin mağarası olduğu öne sürülmektedir.

Tarihçe ve Keşif

Mağara, 1990’ların başında mağaracılar tarafından keşfedilmiş ve kısa sürede doğa literatüründe yerini almıştır. Ocak 1994’te Atlas dergisinin kapağına taşınarak ulusal ölçekte tanınmıştır. Bölgedeki mağaracılık çalışmaları arasında önemli bir yere sahip olan Dağlı Kuyluca, Türkiye’deki karstik oluşumların araştırılması için de değerli bir sahadır.

Koruma Statüsü

Dağlı Kuyluca Mağarası, “tabiat varlığı” olarak tescillenmiş bir doğal oluşumdur. Bu koruma statüsü, mağaranın doğal yapısının bozulmasını önlemeyi ve bilimsel–turistik değerini güvence altına almayı amaçlamaktadır.

Ziyaret ve Güvenlik

• Erişilebilirlik: Mağara çevresi doğa yürüyüşleri için uygundur. Ancak iniş ekipmansız mümkün değildir.
• Teknik Zorluk: Giriş dikey şaft olduğundan, mağaraya girmek için profesyonel ekipman ve mağaracılık deneyimi gerekir.
• Mevsimsellik: Yağışlı dönemlerde dere debisi artar ve mağara girişinde su tehlikesi oluşur. Kaya yüzeyleri yosun tutarak kaygan hale gelir.
• Turistik Kullanım: Profesyonel mağaracılar dışında ziyaretçiler için mağaranın ağzından gözlem yapmak ve çevresinde doğa yürüyüşü gerçekleştirmek önerilir.

Bölgesel Önemi

Mağara, Küre Dağları kütlesine yakın bir bölgede yer alır. Derin vadiler, sık orman dokusu ve zengin biyolojik çeşitlilik ile çevrilidir. Cide’nin kanyonları, koyları ve Loç Vadisi ile birlikte değerlendirildiğinde, Dağlı Kuyluca Mağarası ekoturizm ve doğa sporları açısından önemli bir cazibe merkezidir.

Dağlı Kuyluca Mağarası, Türkiye’nin mağara coğrafyasında eşsiz bir örnek olarak öne çıkar. Devasa ağız genişliği, dikey şaft yapısı, içinden geçen akarsuları ve koruma statüsüyle hem doğa bilimciler hem de doğaseverler için özel bir değere sahiptir. Karadeniz’in gizemli doğasını yansıtan bu mağara, doğru planlama ve bilinçli turizmle hem korunabilir hem de bölgeye ekonomik ve kültürel katkı sağlayabilir.